به نام قادر علی کل شئ

با سلام

در این پست با گزارشی از کارگاه #نظریه_پردازی_داده_بنیاد (GroundedTheory#) در خدمت شما دوستان هستم

کارگاه مذکور در روز دوشنبه 1396/11/16 ساعت 8 صبح، برگزار گردید. شرکت کنندگان اغلب دانشجویان مقطع دکترا در رشته های مختلف از #علوم_انسانی بودند.

مدرس کارگاه نیز جناب آقای دکتر #غلام_حسین_رضایت بود.

ایشان برنامه کارگاه را به حدیثی از امام علی (ع) شروع کردند

کُلُّ وِعاءٍ یَضیقُ بِما جُعِلَ فیهِ إلاّ وِعاءَ العِلمِ فَإِنَّهُ یَتَّسِعُ بِهِ 

هر ظرفى از آنچه در آن نهند تنگ گردد ، جز ظرف دانش که به آن گسترش یابد .

نهج البلاغه حکمت 205

ایشان با آوردن این حدیث در ابتدای کلام خود می خواستند به این اشاره کنند که علاقه مند به #دانش هیچ گاه سیر نمی شوند و دانش هر چه بیشتر شود ظرف خود را نیز بزرگتر می کند تا بازهم آماده کسب دانش جدید شود

سپس برای جمله ای از بزرگان را در ادامه گفتند:

هیچ لذتی نیست که با لذت کشف برابری کند.

در ادامه کارگاه کاربرد #نظریه_پردازی_داده_بنیاد را در پژوهش های اکتشافی بیان کردند. پژوهش هایی که پژوهشگر تنها دانش زمینه ای برای ورود به اکتشاف در آن موضوع را دارد و حال می خواهد با این ابزار که ابزار پژوهش_کیفی است و با آن دانش زمینه ای دست به اکتشاف در مورد موضوع انتخاب شده بزند.

در ادامه علت و لزوم تغییر رویکرد از پژوهش کمی به #پژوهش کیفی توضیح داده شد. اینکه نتیجه پژوهش_های_کمی در برخی موارد نتایجی نا معتبر و متناقض از واقعیت موجود ارائه می دهند. چرا که عواملی مهم و موثر در هنگام پژوهش وجود دارد که به کمیت و عدد در نمی آید و مغفول می ماند. همین عوامل باعث ایجاد نتایج متناقض در پژوهش_کمی می شود.

مثلاً هنگامی که پژوهشگر کمی، #پرسشنامه ای تنظیم می کند و به تعداد زیادی خبرگان حوزه تحقیق خود می دهد، ممکن است پر کننده پرسشنامه برخی از جواب ها را به هر دلیلی غیر واقعی ثبت کند. ممکن است در نظرش حالتی باشد که در پرسش نامه پیش بینی نشده باشد. این ها و خیلی موارد دیگر باعث ایجاد نتایج غیر قابل اطمینان این نوع پژوهش ها شده که در نهایت پژوهشگران را در چند دهه اخیر به سمت پژوهش های کیفی متمایل کرد.

در عوض پژوهش های کیفی که در قالب مصاحبه های عمیق با تعداد افراد بسیار کمتر و شناخته شده انجام می شود، مشکلات پژوهش های کمی را ندارد. در این پژوهش ها حتی حالات و نحوه پاسخ مصاحبه شونده برای پژوهشگر حاوی پیام است و می تواند صداقت و یا عدم صداقت را در مصاحبه ای که چهره در چهره است، در داده های خود ثبت کند. در این روش مصاحبه کننده و مصاحبه شوند وقت کافی گذاشته و سوالات به دقت جواب داده می شود و مصاحبه شونده مجبور نمی شود در جهتی خاص جواب های خود را هدایت کند و همین باعث جمع آوری داده های معتبرتری می شود.

پس از توضیحاتی از این دست در مورد برتری پژوهش های کیفی، به بیان انواع روش های کیفی به صورت تیتر وار پرداخته شده

روش هایی مانند: 1- #قوم_نگاری 2- #پدیدار_شناسی 3- #داده_بنیاد  4- #تحلیل_محتوا 5- #تحلیل_گفتمان 6- #تحلیل_روایت 7- #تحلیل_تاریخی

که خب بحث این کارگاه #داده_بنیاد بود

سپس به تعریف نظریه و اجزای آن و نردبان روند نظریه پردازی اشاره شد

نردبانی که در پله پایین آن محسوسات  قرار دارد و به ترتیب، پله های بعدی آن مفاهیم، سازه ها، تعمیم ها، نظریه  قرار دارد که جهتی از محسوس به انتزاع دارد.

پس از این توضیحات نحوه جمع آوری داده، ثبت و ضبط آن و روش تفکیک دسته بندی داده اشاره شد.

این که داده ها می تواند از مضاحبه ها اخذ شود. یا می تواند از اسناد تاریخی، فیلم، صوت، روزنامه ها و غیره باشد

و اینکه پس از جمع آوری این داده ها چطور باید تقسیم بندی و دسته بندی شوند. اینکه ما باید در یک تقسیم بندی واحد تحلیل داشته باشیم که در مصاحبه ها، هر کدام از مصاحبه ها یک واحد تحلیل است. یا در بررسی اسناد تاریخی واحد تحلیل می تواند از جنس زمان مثلا سال باشد.

بعد از بیان روش های جمع آوری و دسته بندی داده ها توضیحاتی راجع به تحلیل داده ها داده شد. اینکه باید دنبال مفاهیم در ارتباط با سوال اصلی پژوهش در بین داده ها باشیم و از این مفاهیم به عبارت خلاصه ای در حد نهایت دو سه کلمه برسند که این عبارت همان کد و به این روند کدگذاری گفته می شود.

پژوهشگر در این مرحله تا آخر پژوهش باید با این کدها کار کند و مورد پالایش و بازبینی قرار دهد و ارتباط احتمالی بین آن ها را تشخیص دهد و آنهایی که معنای مشترکی دارند را در یک گروه قرار دهد و...

بعد از پایان یافتن این توضیحات در مورد کد گذاری و انواع کدها در #گراندد_تئوری استاد، تمرین هایی آماده کرده و بین شرکت کنندگان توضیع کردند تا شرکت کنندگان در عمل نیز آموخته های خود را به چالش بکشند.

...

در پایان کارگاه خلاصه ای از مباحث کارگاه که در قالب کتاب #کارگاه_آموزشی_نظریه_پردازی_داده_بنیاد گردآوری شده بود به اعضاء پیشنهاد شد

قیمت این کتاب هشت هزار تومان است که شما علاقه مندان، جهت سفارش می توانید با بنده تماس بگیرید. شماره تماس در پست ثابت وبلاگ وجود دارد